مسجد گوهرشاد مشهد | برگی از دوران تیموریان

مسجد گوهرشاد مشهد از مهم‌ترین جاهای دیدنی مشهد با محوریت مذهبی- تاریخی است. مسجد گوهرشاد نه تنها در مشهد بلکه در ایران از جاهای مذهبی و تاریخی فاخر و ارزشمند محسوب می‌شود. با بازدید از این مسجد زیبا و اصیل ایرانی می‌توانید با بخش بزرگ و مهمی از تاریخ ایران یعنی زمان تیموران و هنر و معماری و اهمیت مذهب در آن دوران بیشتر آشنا گردید. در صورتی که قصد سفر به مشهد مقدس و بازدید از مسجد تاریخی آن را دارید؛ این صفحه از مجله گردشگری چارتر 118 را همراهی کنید. در ادامه به سوالات احتمالی شما عزیزان پاسخ داده خواهد شد.

معرفی کوتاهی درباره مسجد گوهرشاد

مسجد گوهرشاد مشهد از از مشهورترین مساجد چهار ایوانی ایران است که از نظر معماری بسیار حائز اهمیت می‌باشد. این مسجد با مساحت تقریبی 9410 متر مربعی، وسیع‌ترین مسجد در مشهد مقدس به شمار می‌رود. علاوه بر این مسئله دیگری که به مسجد گوهرشاد ارزش داده است؛ معماری ویژه‌ی آن است. این مسجد با استفاده از کاشی‌ کاری‌های ظریف، استفاده از اشکال هندسی و... جزء زیباترین مساجد ایران است. 
خوب است بدانید؛ مسجد گوهرشاد قدیمی‌ترین، بزرگ‌ترین و زیباترین مجسد در مشهد مقدس است. این مسجد باشکوه و قدیمی در قدیمی‌ترین صحن حرم امام رضا(ع) قرار گرفته است. بنابراین پس از زیارت حرم امام مهربانی به راحتی می‌توانید از مسجد جذاب و دیدنی مشهد مقدس دیدن کنید.

با مراکز خرید نزدیک حرم نیز آشنا شوید.

تاریخچه مسجد گوهرشاد خراسان

مسجد گوهرشاد خراسانی‌ها یادگاری از دوران حکومت تیموریان بر ایران است. شاید برایتان جالب باشد که مشهد که مسجد گوهرشاد به دستور یک خانم ساخته شده است. در واقع این بانوی تاثیرگذار دختر امیر غیاث الدین معروف است. به عبارت دیگری گوهرشاد بانو، همسر شاهرخ تیموری است. مسجدی که به دست این بانو ساخته می‌شود هم در دوران استانداری پسر امیر غیاث الدین یعنی بایسنقرمیرزا می‌باشد. گوهرشاد بانو از زنان بانفوذ و نامی در دوران تیموران است که اقدامات مهمی انجام می‌دهد.
این مسجد به دستور این بانو در ضلع جنوبی حرم مطهر رضوی ساخته می‎‌شود. مسجد گوهرشاد در سال 794 شمسی ساخته شده و جزء قدیمی‌ترین مساجد خراسان است. نام گوهرشاد بانو در دو کتیبه‌ی بزرگ و زیبا که به کاشی کاری و معرق کاری زینت شده؛ نوشته شده است. این دو کتیبه در بالای درب ورودی ایوان دارالسیاده و ایوان مقصوره خودنمایی می‌کند.

با غذاهای سنتی مشهد نیز آشنا شوید.

آدرس مسجد گوهرشاد مشهد

همانطور که قبل‌تر نیز اشاره شد؛ مسجد گوهرشاد در بخش جنوبی حرم مطهر امام رضا(ع) قرار دارد. مسجد زیبای گوهرشاد به ترتیب از بخش شمالی به رواق دارالسیاده و دارالحفاظ، از بخش جنوبی به صحن قدس، از بخش غرب به بست شیخ بهائی و از بخش شرقی به رواق امام خمینی راه دارد. برای دسترسی به مسجد گوهرشاد با توجه به موقعیت مکانی خود امکان استفاده از قطار شهری، اتوبوس‌های پرسرعت یا بی آر تی، تاکسی سرویس و وسیله شخصی وجود دارد. این مسجد نزدیک به موزه آستان قدس رضوی است و می‌توانید به صورت همزمان از هر دو این جاذبه‌ها دیدن کنید.

اطلاعاتی درباره معماری مسجد گوهرشاد

مسجد گوهرشاد 9410 متر مربع است و در صحنی به مساحت 2850 متر مربعی قرار دارد. این مسجد به دست معماری به نام قوام الدین شیراز که معماری زبردست در دوران تیموریان بوده ساخته شده است. مسجد گوهرشاد مشهد نمونه‌ای کامل از شاهکاری معماری ایرانی- مذهبی است که دارای چهار ایوان و گنبد است. در تمامی بخش‌های اصلی مسجد گوهرشاد می‌توانید شاهد ویژگی‌های معماری ایرانی چون طراحی، خط، کاشی کاری، معرق، گچ بری، مقرنس، اسلوب و... باشید.
8 ایوان بزرگ، 7 شبستان و طاق‌های گنبدی با مناره‌های مقرنس شده و معرق کاری شده به سبک عصر تیموری در این مسجد بسیار تماشایی است. تمامی کاشی‌ها و دیوارهای مسجد گوهرشاد مشهد با اسامی متبرکه از نام‌های خدا و آیات قرآن آذین شده است. بخش‌هایی از این مسجد با گذر زمان و به دست طبیعت و انسان دچار آسیب شده که در دوره‌های مختلف تاریخی مسجد گوهرشاد مورد بازسازی قرار می‌گیرد.
 

علت اهمیت مسجد گوهرشاد مشهد

مسجد گوهرشاد به جزء آن که از نظر تاریخی و مذهبی و معماری اهمیت دارد از نظر سیاسی نیز بسیار مهم است. در دوران رضاشاه و به دنبال برکناری حجاب از ایران در مسجد گوهرشاد واقعه‌ای رخ می‌دهد. در همان دوران رضاشاه اقدام به برداشتن حجاب اجباری از سر مردم می‌کند و مردمان مشهد با حضور آیت الله قمی در مشهد دور هم جمع می‌گردند.
به دنبال این اجتماع بزرگ مردمی، دولت رضاشاه برای شکستن این اجتماع و پس از مقاومت مردم مسجد را محاصره می‌کند. در این محاصره که در 20 تیر 1314 شکل می‌گیرد و در پی جدال مردم و دولت در این مسجد، کشتار و خون ریزی بزرگی راه می‌افتد که به اعتبار تاریخی مسجد گوهرشاد اضافه می‌شود.

آشنایی با بخش‌های مختلف مسجد گوهرشاد

خوب است قبل از بازدید از هر جاذبه‌ای به خصوص جاهای دیدنی تاریخی، مذهبی و فرهنگی از قبل‌تر درباره آن بنا و قسمت‌های مختلف آن اطلاعاتی به دست آورید. به این طریق می‌دانید که با چه جاذبه‌ای روبرو هستید و باید از کدام قسمت‌ها دیدن کنید. مسجد گوهرشاد بانو از یک صحن بزرگ و وسیع به علاوه یک گنبد فیروزه‌ای رنگ، دو گلدسته‌ی زیبا و هفت شبتان و چندین ایوان تشیکل شده است. مسجد نامی گوهرشاد دارای سردرهای بلندی است که به صورت قرینه ساخته شده و هر یک را به یک نام می‌شناسند.

ایوان مقصوره

ایوان مقصوره بزرگ‌ترین ایوان در ضلع جنوبی صحن مسجد گوهرشاد مشهد است. این ایوان 35 متر طول دارد و در انتهای آن یک محراب زیبا و کتیبه‌ای بازسازی شده که روی آن آیت الکرسی نوشته شده به چشم می‌خورد. تمامی پایه‌های ایوان از سنگ مرمر است و در سمت راست آن یک محراب قدیمی مربوط به سال 1243 هجری قمری با منبت‌های فاخر وجود دارد. این ایوان رو به قبله است و به رواق دارالسیاده راه دارد. ایوان مقصوره مجهز به بخشی مخصوص به کفشداری است. تمامی دیوارهای این ایوان با کاشی و معرق زیباسازی شده است.

ایوان شرقی

سومین ایوان مسجد گوهرشاد، ایوان شرقی است. این ایوان را در گذشته با نام ایوان حاج حسن می‌شناختند. ایوان شرقی در بخش ضلع شمالی و جنوبی به قرینه سه طاق در قسمت‌های فوقانی به چشم می‌خورد. در پیشانی ایوان نیز کتیبه‌ای زیبا به خط کوفی با کاشی کاری به ایوان شرقی زیبایی دیگری بخشیده است.

ایوان غربی

و اما آخرین ایوان، ایوان غربی از چهار ایوان مسجد است. این ایوان در گذشته به بازار راه داشته است و امروزه از طریقی دری بزرگ به نام درب سنگی به بست شیخ بهاالدین مرتبط شده است. ایوان غربی به سبب آن که کانال آب از داخل آن عبور می‌کرد به ایوان آب شهرت داشته است. ایوان غربی نیز سوره مریم را به خط بنایی در بخشب از خود حک کرده است.

معرفی شبستان‌های مسجد گوهرشاد 

شبستان‌ها در مساجد یکی از مهم‌ترین مکان‌ها هستند. مسجد گوهرشاد مشهد نیز دارای چندین شبستان است. شبستان‌ها، فضایی مسقف با ستون‌های متعدد هستند که به صحن اصلی یک مسجد راه دارند. کاربری اصلی این فضاها نیز برای برگزاری مراسم بزرک مذهبی و مهم‌تر از نماز جماعت می‌باشد. در شبستان‌های مسجد گوهرشاد مراسمات مهم مذهبی و فرهنگی زیادی برگزار می‌گردد. یکی از زیباترین شبستان‌های مساجد ایرانی شبستان مسجد امام اصفهان و پس از آن مسجد گوهرشاد خراسان است.  

شبستان گرم

شبستان گرم در ضلع شرقی مسجد و درست در کنار ایوان شرقی قرار دارد. این شبستان متعلق به مردان است و تمامی بخش‌های آن با نقوش ترکیبی اسلامی و اسلیمی زینت شده است.

شبستان تبریزی

شبستان تبریزی یا شبستان بزرگ در ضلع جنوبی مسجد است. این شبستان در جایی میان ایوان مقصوره و رواق امام خمینی قرار دارد. این شبستان به تازگی مرمت شده و بسیار زیبا و بزرگ است.

شبستان سبزواری

این شبستان در ضلع شرقی و در کنار ایوان شرقی است. شبستان سبزواری از شرق به رواق امام خمینی راه دارد. قابل توجه است که این شبستان بسیار کوچک است.

شبستان نهاوندی

نهاوندی از بزرگ‌ترین شبستان‌های گوهرشاد است. این شبستان در جوار ایوان مقصوره و در ضله جنوبی قرار دارد. نهاوندی پر از تزئینات ایرانی و اسلامی است.

شبستان نجف آبادی

شبستان نجف آبادی در ضلع غربی و کنار ایوان غربی است. این شبستان پس از کفشدار 13 و 14 حرم مطهر است.

شبستان علوی

این شبستان کوچک در ضلع شمالی و جایی در نزدیکی رواق دارالسیاده و مدرسع پریزاد قرار گرفته است.
 

در این مقاله به معرفی کامل مسجد گوهرشاد مشهد پرداخته شد. حال به تمامی سوالات ذهنی شما درباره مسجد گوهرشاد پاسخ داده شد. این نکته نیز قابل به ذکر است که برای ورود به این مسجد نیازی به پرداخت ورودی و بلیط نخواهید داشت. همچنین مسجد به صورت 24 ساعته پذیرای گردشگران است. برای اطلاع از بهترین رستوران‌های مشهد مقاله مربوطه را از دست ندهید. خوب است بدانید؛ آرامگاه خیام نیشابوری و آرامگاه فردوسی مشهد از جاذبه‌های فرهنگی و غیرمذهبی مشهد است.
مسافرانی که آرزوی سفر به مشهد را دارند با خرید بلیط هواپیمای لحظه آخری می‌توانند بلیط ارزان هواپیما را تهیه کنند. پیشنهاد ما به توریست‌ها و زائران خارجی نیز تهیه بلیط چاتر هواپیما از سایت چارتر 118 است.